Kargocu ne kadar maaş alır? (Gerçeği bordro değil, rota yazar)
Kusura bakmayın ama “kargocu maaşı asgari ücret civarıdır” diye geçiştirenler, kapınıza gelen her paketin ardındaki emeği inkâr ediyor. Bu iş; dakikliği saniyeyle, performansı sokak sokak test eden bir meslek. Maaş, tabloda tek satır; gerçekteyse saatle, kilometreyle, teslimat sayısıyla, iptal/iade oranıyla, müşteri memnuniyeti puanıyla, hatta apartman asansörüyle bile şekillenen bir denklem. O yüzden bu yazıda “kargocu ne kadar maaş alır?” sorusunu şirketlerin basın bültenleri yerine sahadaki gerçeklerle, cesurca ve eleştirel biçimde konuşacağız.
Maaşın anatomisi: Taban + prim + yan haklar (ve görünmeyen kesintiler)
Kargocunun geliri kabaca üç bacaktan oluşur:
1) Taban ücret: Çoğu şirket için piyasadaki asgari veya asgarinin biraz üzeri.
2) Prim/teşvik: Teslimat adedi, zamanında teslim, hasarsızlık ve müşteri puanı gibi metriklere bağlı değişken gelir.
3) Yan haklar: Yol/yemek, telefon hattı, bazen de özel sağlık sigortası ve ek mesai ödemesi.
Eleştirilecek nokta şu: Performans primleri çoğu zaman dalgalı ve öngörülmesi güç. “Hedefler yükseltildi, algoritma güncellendi” dendiğinde, aynı çaba ay sonunda daha düşük prim yazabiliyor. Bu da çalışanı, her gün aynı rotada daha çok teslimata ve daha az nefese zorluyor.
Gizli maliyetler: Mesleğin görünmeyen faturası
Kadro türüne göre (kadrolu–taşeron–sözleşmeli/“esnaf kurye”) maliyetler değişiyor:
– Araç ve yakıt: Şirket aracı varsa iyi; yoksa yakıt, lastik, bakım, kasko—hepsi çalışanın cebinden.
– Ekipman: Telefon, powerbank, koruyucu ekipman.
– Zaman dışı emek: Depoda bekleme, teslimat sonrası iade toplama, müşteriyle tekrar iletişim… Her dakika ücret yazmıyor.
– Risk primi: Trafik, ağır koliler, gece teslimatı, güvenlik sorunları—ama “risk” çoğu bordroda satır başı değil.
Prim sistemlerinin karanlık kutusu
“Başarını ölçüyoruz” diyen uygulamalar, bazen başarısızlığı çalışan üzerinde tanımlıyor:
– Rota optimizasyonu hatalıysa gecikme çalışan hanesine yazılıyor.
– Apartman/site erişimi zor bölgeler sistemde aynı puanla değerlendiriliyor.
– İade/iptaller dış faktörlere bağlı olsa da prime darbe vurabiliyor.
Bu tablo, kuryeyi “her an cezalandırılabilir” bir belirsizliğe itiyor. Soru net: Şirketin algoritma hatasının bedelini neden sahadaki kişi ödüyor?
Şeffaflık krizi: Kaç teslimat, kaç lira?
Çoğu çalışan, “teslimat başına” hedeflerin sezonluk olarak değiştiğini söylüyor. Kampanya dönemlerinde hedefler yükseliyor, pik bittiğinde prim çıtası düşmüyor. Ücret politikası iç iletişimde bile net yazılmıyorsa, güven eriyor. Şeffaf, yazılı, denetlenebilir prim kuralları olmadan “adil maaş” bir slogandan öteye geçmiyor.
Bölgeye göre gelir: Aynı iş, farklı ücret mi?
Şehir içi karşılaştırmalarda tablo çarpıcı:
– Merkez ilçede kısa mesafe ama yüksek trafik: Zaman kaybı artırır.
– Çeper ilçede uzun mesafe, az durak: Yakıt ve yıpranma maliyeti yükselir.
– Yaya teslimat bölgeleri: Adım sayısı ve fiziksel yük artar.
Aynı şirket içinde bile bölge katsayısı olmadan eşitlik iddiası boş kalır. Adil ücret, coğrafyanın gerçeklerini görmekle başlar.
Depo mu saha mı? “Adalet” yanıtı değiştiriyor
Depoda çalışanın temposu hatırı sayılır ama saha, değişkenin patladığı yer: Hava durumu, asansör, güvenlik, kayıp adres, apartman yönetimi, kapıda ödeme derken her teslimat küçük bir operasyon. Saha çalışanı için taban ücretin anlamlı biçimde üzeri + risk/yoğunluk katsayısı bir lüks değil, işin doğasıdır.
“Asgari ücret + biraz prim” anlatısına itiraz
Gerçek satın alma gücü, enflasyon ve barınma/ulaşım maliyetleriyle eriyor. Kuryenin eline geçen—“net” değil—harcanabilir gelir önemlidir. Kendi aracını kullanan bir kuryenin aylık yakıt/lastik/bakım masrafını düştüğünüzde, kağıt üzerindeki primlerin bir kısmı buharlaşır. Tartışmalı nokta: Şirketler neden “netten nete” şeffaf bir tablo yayınlamıyor? Yakıt ve araç amortismanını üstlenmeyen modellerde “yüksek prim” söylemi, çoğu zaman muhasebe illüzyonudur.
Güvenlik ve sağlık: Ücretin görünmeyen bileşeni
Ağır paket taşıma, merdiven–asansör trafiği, motosiklet riskleri ve gece vardiyası… Bunlar, sadece “iş tanımı” değil, ücrette risk tazminatı gerektiren gerçekler. Düzenli sağlık taraması, ekipman standardı ve eğitim de ücret paketinin ayrılmaz parçası olmalı.
Ne yapmalı? (Yarın değil, şimdi)
– Şeffaf prim metrikleri: Formüller yazılı ve denetlenebilir olsun; algoritma hatası çalışana yüklenmesin.
– Bölge/yoğunluk katsayısı: Trafik, yaya teslimat ve güvenlik riski katsayılarla ücrette karşılık bulsun.
– Netten nete karşılaştırma: Yakıt–araç–ekipman maliyetleri düşülmüş “harcanabilir gelir” standart rapor olsun.
– Gerçek fazla mesai ödemesi: Depo beklemeleri ve yeniden teslim denemeleri “görünmeyen mesai” olmaktan çıksın.
– Sağlık ve güvenlik fonu: Ekipman, bakım ve koruyucu donanım şirket standardı olarak sağlansın.
Provokatif sorular: Sizin maaşınız algoritmaya emanet olsa ne hissederdiniz?
– Teslimat hedefini sistem yükselttiğinde, yakıtı ve zamanı kim ödüyor?
– Aynı şirkette, farklı ilçelerde aynı maaş adil mi?
– “Asgari + prim” söylemi, gerçek harcanabilir gelirde neye denk geliyor?
– Primler düşerken müşteri beklentileri yükseliyorsa, bedeli kim ödüyor?
– Kuryenin riskini ücrette tanımayan bir model, sürdürülebilir olabilir mi?
Son söz: Ücreti konuşmak, değeri konuşmaktır
Kargocu, e-ticaretin görünen yüzü ve son kilometrenin nabzı. Maaşı; sadece bir satır değil, şehir trafiğinin, müşteri sabrının, algoritmanın ve emeğin toplamı. Cesur olalım: Adil, şeffaf, bölgeye ve riske duyarlı ücret olmadan “başarı hikâyesi” yazılamaz. Şimdi top; şirketlerin ücret politikalarında, kamu otoritesinin denetiminde ve hepimizin talebinde.
Sizce nereden başlamalı: şeffaf prim formülünden mi, bölge katsayısından mı, yoksa netten nete raporlamadan mı? Yorumlarda konuşalım; çünkü bu tartışma, kuryenin değil, hepimizin geçim meselesi.
::contentReference[oaicite:0]{index=0}